|
Жар қилувчи ҳарфнинг иккинчига яъни, котиб сўзига тааллуқлилиги рожиҳдир. Бунга қарина ундан кейин келган
وَلاَ يَأْبَ كَاتِبٌ أَنْ يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللّهُ
(Ҳеч бир котиб Аллоҳ билдирган ёзишдан бош тортмасин) деган гапдир. Фақат адолатли мусулмонгина ёзишдан бош тортмайди. Чунки у ўзининг ёзишни билиши Аллоҳнинг фазли ва марҳамати эканини англайди.
Шунга кўра, бу ердаги маъно мана бундай бўлади: Ораларингдаги муомалани бир одил, яъни, очиқ фосиқ бўлмаган, тўғри ёзишига ишониладиган мусулмон ёзсин.
(بَّيْنَكُمْ )нинг айтилаётгани эса ёзувчининг ҳар икки тарафдан танланган бўлиб, улардан бирининг тарафига ўтиб кетмаслигига далолат қилиш учундир. Яъни, ёзувчи бетараф бўлиши (بَّيْنَكُمْ ) ёзиши лозим.
وَلاَ يَأْبَ كَاتِبٌ أَنْ يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللّهُ
Ёзувчи ёзишдан бош тортмасин. Бу ердаги бош тортиш макруҳликни ифодалайди. Чунки ёзишдан бош тортишни тақиқлашнинг қатъийлигини кўрсатадиган қарина йўқ. Шунинг учун у ноқатъий тақиқ, яъни, макруҳдир.
(كَمَا عَلَّمَهُ اللّهُ Аллоҳ билдирган ёзишдан) яъни, ёзишдан бош тортмасдан Аллоҳ унга ёзишни билдириб қўйгани учун шукрона сифатида бошқаларга ёрдам берсин. Бу ҳам юқорида айтиб ўтганимиздек, ёзувчининг Аллоҳнинг ўзига ёзиш неъматини ато этганини идрок қила оладиган, адолатли мусулмон бўлиши кераклигига яна бир қаринадир. Демак, қарз олувчи ҳам, берувчи ҳам ўзларига бир адолатли ёзувчи топиб, ёздирсинлар.
(فَلْيَكْتُبْ ) ёзишга буюриш. Аллоҳ Таоло ундан олдинроқ (أَنْ يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللهُ ) дегани эътибори билан бу иш мандубдир. Яъни, у олдин ҳеч нарсани билмас эди, Аллоҳ унга билдирди. Бас, шундай экан, бошқаларнинг эҳтиёжи тушиб турган пайтда уларга ёрдам берсин.
(وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ Зиммасида қарзи бўлган киши ёздирсин) бу ҳам мандуб. Чунки ёзиш шунга асосланган.
(فَلْيَكْتُبْ وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ албатта ёзсин! Зиммасида қарзи бўлган киши ёздирсин) унга тақвони эслатилаётгани мандубликни таъкидлайди.
وَلْيَتَّقِ اللّهَ رَبَّهُ وَلاَ يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْئاً
(Парвардигори бўлмиш Аллоҳдан қўрқсин ва у қарздан бирон нарса камайтириб ёзмасин!).
(وَلْيُمْلِلِ ёздирсин) яъни, ёзувчига нимани ёзишини айтиб туриш.
202-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232